همه ي ما کم و بيش با فضاي ابري آشنايي داريم، البته اکثرا تعريفي که از آن مي دانيم "فضاي ذخيره سازي آنلاين" است. اما به راستي فضاي ابري چيست؟ اين اصطلاح اين روزها در اطرافمان زياد به کار برده مي شود. بنا براين شايد يک عبارت سرراست و عاميانه به نظر برسد. چه اهميتي دارد که در مورد فضاي ابري بدانيم؟ دانستنش چه کمکي به ما خواهد کرد؟
در ابتداي امر عباراتي پيچيده و تخصصي همانند "فضاي ابري هيبريدي" و يا مخفف هايي مانند SaaS ممکن است قدري عجيب به نظر برسد و شما را بترساند. اما جاي نگراني وجود ندارد زيرا به شما کمک خواهيم کرد تا اين ابهامات و لغات پيچيده را به سادگي درک نماييد و قول مي دهيم اگر تا انتهاي مطلب با ما همراه باشيد، متوجه گرديد که در واقع اين اصطلاحات و عبارت ها بسيار معاني ساده اي دارند.
تولد فضاي ابري
در حالي که فضاي ابري بيشتر به يک اصطلاح قرن بيست و يکي شباهت دارد، اما ايده ي اوليه ي آن در دهه ي 50 ميلادي شکل گرفت. کامپيوتر هاي غول پيکر ابتدايي را به خاطر داريد؟ سيستم اصلي و مرکزي برخي از آنها از طريق اتصال هايي مخصوص بين چند کاربر به اشتراک گذاشته مي شد. در اين شيوه ي به اشتراک گذاري، بيشتر پردازش رايانه اي توسط همان سيستم مادر صورت ميگرفت.
خب اگر سرعت انتقال اطلاعات بين سيستم ها در آن زمان همراه با سرعت پردازش و فضاي در دسترس براي ذخيره سازي را مد نظر بگيريم، متوجه مي شويم که آن فضاي ابري خيلي با فضاي ابري کنوني متفاوت بوده است و در واقع نسخه ي بسيار ضعيف و سطح پاييني از رايانش ابري، ذخيره سازي ابري و بقيه ي سرويس هاي ابري کنوني را شامل مي شده است.
در اصل فضاي ابري مجموعه اي از کامپيوترهاي به هم متصل است که طراحي شده اند تا به عنوان يک اکوسيستم واحد فعاليت کنند. فضاهاي ابري ايجاد شده اند تا يک يا چند سرويس مختلف را (اعم از فضاي ذخيره سازي، ارسال و دريافت داده و امکان استفاده از نرم افزارهاي مختلف) عرضه کنند، تا کاربراني مثل ما و شما بتوانند از راه دور از اين سرويس ها استفاده نمايند.
نتيجه اين امر بدين صورت مي گردد که کاربران مجبور نيستند خود فضاي ابري يا سرويس هاي مورد استفاده را هر بار روي سيستم (يا سيستم هايشان) نصب کنند.
اما چرا اصطلاح "فضاي ابري" انتخاب شد؟ هيچ کس به قطعيت جواب را نمي داند. شايد علت اين باشد که اگر به صورت کلي و يکپارچه به حجم عظيم سيستم هاي به هم متصل بنگريم، آنها را همانند يک ابر مي بينيم. چيزي شبيه به دسته هاي عظيم ملخ ها در هنگام يورش به مزارع، که از دور مانند ابري قهوه اي به نظر مي رسند.
انواع فضاهاي ابري و معاني آنها
فضاهاي ابري به طور کلي به 2 دسته تقسيم مي شوند. استقرار (deployment) وسرويس ها
استقرار نيز به 4 گروه تقسيم مي شود:
فضاي ابري خصوصي: فضاي ابري خصوصي طراحي شده تا در يک نهاد يا سازمان خاص مورد استفاده قرار گيرد. اما برخلاف اين تعريف، فضاي ابري بايد کماکان خارج از سازمان باشد تا واقعا يک فضاي ابري ناميده گردد. مديريت اين نوع فضاي ابري مي تواند از داخل سازمان صورت گيرد و يا مي تواند به يک مرکز متخصص امر سپرده شود.
فضاي ابري همگاني: درهاي فضاهاي ابري همگاني به روي همه باز است. از لحاظ ساختاري تنها تفاوت اين نوع فضاي ابري با مدل قبلي در اين است که تنها افراد معيني به فضاي ابري خصوصي دسترسي دارند، اما فضاي ابري عمومي در اختيار همه است.
دراپ باکس يک مثال خوب در اين رابطه محسوب مي گردد.
فضاي ابري هيبريدي: وقتي يک تامين کننده ي فضاي ابري، ترکيبي از نوع خصوصي و همگاني آن را در اختيار کاربران قرار مي دهد، به آن فضاي ابري هيبريدي مي گويند. اين اتفاق زماني مي افتد که مثلا 2 فضاي ابري جدا قرار است اطلاعاتي را با هم به اشتراک بگذارند، يا زماني که يک شرکت رشد پيدا کرده و شروع به گسترش خدماتش و ارائه ي سرويس هاي بيشتر مي کند.
فضاهاي ابري اجتماعي: وقتي يک فضاي ابري خصوصي در ميان نهادها و سازمان هاي مختلفي به اشتراک گذاشته مي شود، به آن فضاي ابري اجتماعي مي گويند. يا از نگاهي ديگر، فضاي ابري اجتماعي، يک فضاي ابري همگاني است که دراختيار بخش محدودي از سازمان ها و شرکت ها قرار مي گيرد.
دسته ي سرويس ها هم به 3 زير مجموعه تقسيم مي گردد:
خدمات پايه اي (Infrastructure-as-a-Service : IaaS) : وقتي خدماتي که ارائه مي شود شامل پردازش ابري، پهناي باند شبکه اي يا سيستم هاي همتراز باشد، به آن سرويس خدمات پايه اي مي گويند. يکي از مثال هاي اين مورد سرويس خدمات اينترنتي آمازون (
Amazon’s web services) است.
خدمات زمينه سازي (Platform-as-a-Service : PaaS) : وقتي فضاي ابري خدماتي را ارائه مي کند تا کاربران بتوانند در آن به توسعه ي نرم افزار بپردازند، به آن سرويس خدمات زمينه سازي مي گويند. اين سرويس زماني کاربرد دارد که کاربران بخواهند بدون نياز به تهيه ي سخت افزار و نرم افزار مورد نياز، به توسعه ي نرم افزاري خاص بپردازند. يک مثال از اين مورد force.com است.
خدمات نرم افزاري (Software-as-a-Service : SaaS) : معمول ترين نوع خدمات در اين دسته، استفاده از برنامه ها و نرم افزارهايي است که بر روي فضاي ابري قرار دارند. پرطرفدار ترين خدمات نرم افزاري در اين زمينه جيميل، Basecamp و نت فليکس هستند.
آينده ي رايانش ابري
اگر کمي به خدماتي که فضاي ابري ارائه مي کند فکر نماييد، متوجه مي شويد که در سال هاي پيش رو به طرز اعجاب آوري به اين نوع سرويس ها وابسته خواهيم شد.
نرم افزارهاي موبايل اطلاعات خود را در فضاي ابري ذخيره سازي خواهند کرد، اين فضا مي تواند متعلق به خدماتي مانند dropbox باشد يا
google drive. سرويس هاي پايه اي فضاي ابري به نام هاي بزرگي همانند
آمازون و يوتيوب اجازه خواهند داد تا اطلاعات مورد نياز را هر چه سريع تر به دست کاربران برسانند. بدون فضاي ابري، نصف نرم افزار هايي را که الان در اختيارمان است نداشتيم.
اما از اين ها مهم تر، آينده ي فضاي ابري به چه شکل خواهد بود؟
اولين مورد ريسک هاي امنيتي است. ذخيره سازي ابري به کاربران اين امکان را مي دهد تا به اطلاعاتشان در هر زمان و مکاني دسترسي داشته باشند، حتي اگر در هنگام کار با آن ها سيستم شان به هم بريزد و يا خراب شود. جنبه ي منفي اين قضيه در اينجاست که ارائه کننده هاي خدمات فضاي ابري تا چه حد مي توانند اطلاعات شما را با امنيت کامل ذخيره سازي کنند؟ همينطور که به پيش مي رويم، تکنولوژي فضاي ابري بايد به مرحله ي خوبي از امنيت برسد تا کاربران بيشتري را مجاب کند که به آن روي بياورند.
نرم افزارهاي اينترنتي بيشتري را تجربه خواهيم کرد و اين قضيه از خيلي وقت پيش شروع شده است. شرکت ها در حال حرکت به سمتي هستند که نرم افزارهايشان فقط از طريق اينترنت قابل استفاده باشد. هر چه جلوتر مي رويم نرم افزارهاي بيشتري بر پايه SaaS ارائه خواهند شد.
و در نهايت مي رسيم به اينترنت اشياء، اين بخش بيشتر با عنوان مه شناخته مي شود تا ابر. اينترنت اشياء آينده ي بسيار محتمل و نزديکي است. دنيايي را تصور کنيد که در آن همه ي ابزارهاي الکترونيکي بوسيله ي يک شبکه ي بسيار عظيم به هم متصل هستند. در آن جهان بجاي اين که اطلاعات به يک فضاي ابري وارد و خارج شوند، به صورت مستقيم تري به اشتراک گذاشته مي شوند.